SELEFÎ HAREKETİN TARİHÎ KÖKENLERİ VE YÖNTEM PROBLEMİ

0slâm dü(ünce geleneinde, selefi te(kil eden ilk üç neslin; sahâbe, tâbiîn ve tebe-i tâbiîn mektebine göre, dinin shhatli anla(lmasnda ve yorumlanmasnda naklin esas alnmas temel bir yöntemdir. Akln görevi ise onu anlamak ve onaylamaktr. Fonksiyon itibariyle akl hâkim deil, Kur’an vahyini ve Rasûl-i Ekrem’e aidiyeti tesbit edilen hadis ve sünneti açklayan ve destekleyen bir vastadr. “Benim ve ashâbmn (dinin temel/usûlü’d-dîn konularnda) üzerinde bulunduklar yol (
     )”1 anlamnda Ehl-i sünnet (Ehlü’s-sünne ve’l-cemâa), 0slâm’n bir yorumunu/mezhebini deil, ana bünyesini te(kil ve temsil eder. Bu anlamda Ehl-i sünnet, Mâtürîdîlik, E(’arîlik gibi itikadî veya Hanefîlik ya da $âfiîlik gibi fkhî bir mezhepten ziyade, bir yöntemi ve ku(atc bir yakla(m tarzn ifade eder. Kronolojik srayla Ca’fer es-Sâdk (v. 148/765), Ebû Hanîfe (v. 150/767), Abdurrahman el-Evzâî (v. 157/773), Mâlik b. Enes (v. 179/795), e(-$âfiî (v. 204/819) ve Ahmed b. Hanbel (v. 241/855) gibi ilk dönem müctehid imamlar, selef (selef-i sâlihîn) yolunu takip eden bu ana bünye içinde yer alrlar. Nasslara zâhirî (lafzc, (ekilci, literal) yakla(m yöntem olarak benimseyen Zâhirîler, müfrit eserciler olarak tarihe geçmi(tir. 0bn Hazm’n (v. 456/1064) öncülü- ünde geli(en ve sistemle(en Zâhirilik/Zâhiriyye ile 0bn Teymiyye öncülüünde ivme kazanan Selefîlik arasndaki ili(ki, aslnda müstakil bir tetkik konusudur. 0bn Teymiyye (v. 728/1327) ve 0bn Kayyim el-Cevziyye (v. 751/1350) gibi âlimlerin içinde bulunduu müteahhir selefiyyenin mütekaddim selefiyye ile ne kadar örtü(tükleri veya ayr(tklar yahut Zâhirilik damarndan ne ölçüde etkilendikleri ayrca merak konusudur. Nitekim Muhammed Halîl Herrâs’n Bâsü’n-nahda el-.slâmiyye .bn Teymiyye es-Selefî: Nakdühû li mesâliki’l-mütekellimîn ve’l-felâsife fi’l-ilâhiyyât (Beyrut 1984, 190 sayfa) ve Mansûr Muhammed Muhammed Uveys’in .bn Teymiyye leyse selefiyyen (Kahire 1970, 267 sayfa) adl çal(malar, belki bu merakn ürettii eserler arasnda saylabilir. Esasen, müteahhir selefiyye ve ilke olarak onlar benimsediklerini söyleyen, kendilerini selefî diye tantan ve selef-i sâlihîni izledikleri iddiasyla yola çkan ça- da( selefî akm(lar) konusu uzun, yorucu ve hacimli tetkiklere ihtiyaç duyar. Ancak giri te genel bir tesbit ve mü(ahede olarak, çada( selefî akmlarn karakteristik özelliklerine (k tutabilecek (u noktann altn çizmek istiyoruz: Âyet ve hadislerin mâna ve maksadn tam olarak tespit edememekten kaynaklanan bilgi eksiklii, zâhirî yakla(m tarz, mutlak anlamda her âyet ve hadisin âdeta birer kanun metni gibi alglanmas kaçnlmaz olarak bir yöntem problemini beraberinde getirmekte, dinin istedii itidal snrn zorlayarak a(r ve tuhaf yorumlara sebep olmaktadr. Ayrca, lafzc/(ekilci yakla(m sergileyip mâna ve maksad göz ard ederek i(i çkmaza götürmek, aslî meseleleri brakp tâli konulara dalmak ve mühim olmayan mühim olana tercih etmek, 0bnü’l-Cevzî’nin (v. 597/1200) ifadesiyle, .blîs’in telbîsinden saylmaktadr. Selefî Hareketin Tarihî Kökenleri Ve Yöntem Problemi ba(lkl bu makalede, önce Selefî Hareketin Tarihî Kökenleri alt ba(l altnda günümüz selefî akmlarn tarihsel balantlar, ba(lca bilgi kaynaklar ve referans noktalar, faydalandklar âlimler ve ilgili görü(leri ele alnacak, Selefî Hareketin Yöntem Problemi alt ba(l altnda ise selefî muhitlerin kar(la(tklar yöntem problemleri ve çözüm yollar üzerinde durulacaktr.