Enes b. Mâlik rivayeti

-

Ali b. Abdullah el-Fergānî → Hârûn b. Mûsâ → Ebû Hamza Enes b. İyâz → Humeyd → Enes b. Mâlik → Hz. Peygamber.20

Önce metinde başlıkta kaydedilen rivayete nazaran bir ziyade olduğu vurgulanmalıdır. O da Kaderiyye ile birlikte Mürcie’nin de zikredilmesidir.

Heysemî’ye (ö. 807/1404) göre bu hadisin râvileri Hârûn b. Mûsâ dışında Buhârî râvileridir. Hârûn b. Mûsâ da sikadır.21 Zehebî ise Hârûn b. Mûsâ’yı “sadûk” olarak nitelemiş ve münker bir rivayetine yer vermiştir.22 İbn Hacer (ö. 852/1448) Hârûn b. Mûsâ ile ilgili dikkat çekici bir notaya işaret eder. Hârûn b. Mûsâ’nın adı geçtiğinde Mâlik b. Enes onun hakkında şöyle demiştir: “Muhaddislerin yanında ondan başkasını görmedim. Ancak ahmaktır. Kitaplarını Iraklılar’a verirdi”. Diğer bir rivayette sika olmasına rağmen onda Şamlılar’ın gafleti bulunduğu ve kitaplarını başkalarına verdiği ifade edilmektedir.23 Taberânî (ö. 360/971) Humeyd’den sadece Enes b. İyâz’ın naklettiği bu hadiste Hârûn’un da teferrüd ettiğini belirtmiştir. Bütün bu ifadeler Hârûn b. Mûsâ’nın bu rivayette yanılma payının yüksek olduğunu göstermektedir. Metindeki farklılığı da dikkate aldığımızda -ki diğer rivayetlerde Mürcie zikredilmemektedir- rivayetin illetli duruma düşmesi büyük bir ihtimaldir.