Şu anda “arkadaşım”, “dostum”, “kankam” dediğiniz kimselerle âhirette düşman olmak istemiyorsanız bu yazıya bir göz atıverin.

Kur’an’da kıyamet günü insanlar arasında yaşanacakları anlatırken kullanılan bir ifade son derece ilgi çekici. Âyetimiz şu:

“O gün, Allah'a karşı gelmekten sakınanlar dışında, dost olanlar (bile) birbirlerine düşman kesilirler.” (Zuhruf 67).

Bu âyet öyle derin, öyle uçsuz bucaksız mesajlar veriyor ki… Biz anlayabildiğimiz kadarıyla birkaç noktaya temas edelim.

İnsanlar arasındaki bütün ilişkiler, arkadaşlıklar, dostluklar çeşitli açılardan tasnif ve taksim edilebilir. Âlemlerin Rabbi olan Allah, bu âyette insanlar arasındaki arkadaşlıkları takva (Allah’a karşı gelmekten sakınma) temelinde bir tasnife tabi tutuyor. Buna göre iki tür arkadaşlık vardır: a) Takva temeline dayalı olan arkadaşlıklar, b) Takva temeline dayalı olmayan arkadaşlıklar.

Takva demek Allah’ın kurallarına titizlikle riayet etmek, O’nun emir ve yasaklarını yerine getirmek, O’na karşı gelmekten sakınmak demektir. İşte iki insan arasındaki ilişki bu temele dayanıyorsa o ilişki sağlam demektir. Eğer arkadaşınız size Allah’ın emir ve yasaklarına uymanız gerektiğini telkin ediyor, unuttuğunuzda hatırlatıyor, zayıf düştüğünüzde destekliyor, sizi ibadete, Kur’an okumaya, İslam’ın hükümlerini anlamaya, insanlara İslam’ı anlatmaya, günahlara karşı çıkmaya davet ediyorsa işte bu arkadaşlık takva temeline dayalı demektir. Bunu aileye de uyarlayabilirsiniz. Karı-koca arasındaki sevgi ve muhabbet takva temeline dayalı ise, ana-baba ve çocuklar arasındaki ilişkiler takva temeline dayalı ise o ailedeki ilişkiler sağlam demektir. Böyle arkadaşlar arasında kıyamet günündeki muhabbet dünyadan da sağlam ve sıkı olacak. “Allah’tan seni arkadaş edinmişim, bana güzel yol gösterdin, ben sapacaktım da sen bana engel oldun, ben tembellik edecektim de sen beni ibadete teşvik ettin, benim Kur’an okumak gibi bir derdim yoktu sen bana Kur’an’ı öğrettin, ne güzel arkadaşmışsın” diyecek.

Eğer iki kişi arasındaki dostluk, evlilik, ortaklık takva temeline dayalı değilse işte bu ilişki, kıyamet gününde düşmanlığa dönüşecek bir ilişkidir. Eğer bir arkadaş diğerini “gel kafaları çekelim”, “gel biraz serbest takılalım” diyerek günaha teşvik ediyorsa, bir arkadaş diğerine “boşver şimdi namazı, sonra kaza edersin”, “boşver orucu sonra tutarsın” diyerek ibadet yapmasına engel oluyorsa, bütün bunları yapmasa bile, her bir saniyesi sonsuz değere sahip bir sermaye hükmünde olan ömrün zamanlarını boşa tüketmeye vesile oluyorsa işte o arkadaşlık takvaya dayanmayan bir arkadaşlıktır. Bu arkadaşlıklar kıyamet gününde pişmanlığa dönüşecek. “Allah’ım! Ben sana kulluk edecektim, senin emir ve yasaklarına uyacaktım, işte şu bana engel oldu” diye arkadaş arkadaşını şikâyet edecek, ona lanet okuyacak. Şu âyet bu gerçeği bize hatırlatan âyetlerden yalnızca bir tanesidir:

“O gün, zalim kimse (pişmanlıktan) ellerini ısırıp şöyle der: Keşke o peygamberle birlikte bir yol tutsaydım! Yazık bana! Keşke falancayı (bâtıl yolcusunu) dost edinmeseydim! Çünkü zikir (Kur'an) bana gelmişken o, hakikaten beni ondan saptırdı.” (Furkan 25-27).

Demek ki arkadaş insanın cennete veya cehenneme giden yolda kılavuzu olabiliyor. Öyleyse Allah Resûlü’nün (s.a.v.) şu sözü şimdi daha bir önem kazanıyor: “Kişi arkadaşının dini üzeredir. Öyleyse sizden biri kiminle arkadaşlık ettiğine dikkat etsin.” (Ebu Davud, Edeb, 19).

Günümüzde “arkadaş” kavramının kapsamına sanal arkadaşlıklar da dahildir. Yarın birbirinizin yakasına yapışıp birbirinize lanet okumayacağınız bir arkadaşlık istiyorsanız takva temeline dayalı dostlar bulun.

Rabbimiz dostluk ve arkadaşlıklarımızı takva temeline dayalı olarak kurmayı bizlere nasip eylesin. Bizleri şimdi dostluk gibi görünen ama kıyamet gününde düşmanlığa dönüşecek her türlü birliktelikten uzak eylesin.

(Soner Duman/8 Recep 1445/19.Ocak.2024/Cuma)